Aflevering 134: Moeten we altijd naar experts luisteren?

 

Dit is een samenvatting van aflevering 133. Je kunt de aflevering beluisteren via de player op deze pagina of via jouw favoriete podcast app. 

In deze aflevering van Drang naar Samenhang duiken we dieper in een vraag die steeds vaker opduikt in het publieke debat: wat is de rol van experts in een samenleving die worstelt met complexe thema’s als klimaat, gezondheid, technologie—en nu ook smartphones?

De aanleiding is een brandbrief, ondertekend door 1400 artsen en wetenschappers, waarin de overheid wordt opgeroepen om smartphones te verbieden voor kinderen onder de 14 en sociale media voor jongeren onder de 16. De brief leidde tot felle reacties: sommigen juichen het initiatief toe, anderen vinden het te rigide. Maar een interessante wending kwam van wetenschapper Daniel Lakens, die op LinkedIn kritisch opmerkte: waarom ondertekent een internist een brief over jeugd en sociale media? Wanneer overschrijdt een expert zijn vakgebied?

Dit brengt ons bij een fundamentelere vraag: wanneer vertrouwen we experts te veel?

Vier risico’s van blindelings vertrouwen

1. Morele oordelen vermomd als feiten
   Wetenschappers mengen soms feiten met normen zonder dat duidelijk is waar het ene ophoudt en het andere begint. Denk aan een klimaatwetenschapper die zegt dat we moeten stoppen met vliegen. Of een viroloog die zegt dat scholen dicht moeten. De data kunnen kloppen, maar de normatieve afwegingen (bijv. over rechtvaardigheid of welzijn) liggen buiten hun expertise.

2. Bevestigingsvooroordeel en selectieve experts
   Mensen zoeken experts die bevestigen wat ze al geloven. Klimaatsceptici vinden één dissidente wetenschapper en negeren de consensus. Gezondheidsclaims op TikTok worden geloofwaardiger als ze van een ‘holistisch arts’ komen. Zo worden feiten ondergeschikt aan het morele of ideologische startpunt.

3. Echokamers van experts
   In online omgevingen beland je snel in een bubbel waar alleen nog gelijkgestemde experts klinken. Van crypto tot voeding tot alternatieve geneeskunde: mensen horen alleen nog wat ze willen horen en raken verder verwijderd van de bredere wetenschappelijke consensus.

4. Antidemocratische tendensen
   Als we beleid volledig overlaten aan experts, verliezen burgers zeggenschap. Wetenschap kan feiten aanleveren, maar beleid vereist waardeafwegingen—en daar hoort publieke discussie bij. Extreme afhankelijkheid van experts ondermijnt het democratische proces, zeker als niet duidelijk is wanneer een expert spreekt als wetenschapper en wanneer als burger met een mening.

Vertrouwen, maar niet blind

De oplossing is geen simplistisch "geloof nooit experts" of "volg de wetenschap blindelings". Wat we nodig hebben is kritische inachtneming:

• Vertrouw experts op het gebied van empirische kennis.

• Wees alert op normatieve uitspraken die verpakt zijn als feiten.

• Zoek bewust naar diverse perspectieven.

• Herken je eigen bevestigingsvooroordeel.

• Besef dat beleid altijd ook een waardenkwestie is.

---

Vond je dit interessant? Abonneer je dan op de podcast en deel de aflevering met iemand die vaak zegt: “Je moet gewoon luisteren naar de experts.”

En laat ons weten: Wanneer vind jij het lastig om een expert wel of niet te volgen?
Mail ons op: drangcast@gmail.com

Bron

Worsnip, A., Lane, D., Pratt, S., Napolitano, M. G., Gray, K., & Greene, J. A. (2025). Authority or autonomy? Philosophical and psychological perspectives on deference to experts. Philosophical Psychology, 1–36. https://doi.org/10.1080/09515089.2025.2475138