Drang naar Samenhang

Posts

Recente posts

Het Stanford Prison Experiment

Het is 15 augustus 1971, nabij San Francisco, California, worden twaalf jonge mannen in de boeien geslagen en door de politie van Stanford afgevoerd naar Stanford County Jail. Nadat ze zijn ontluisd, krijgen ze gevangeniskleding met daarop een nummer, hun nieuwe naam. Twaalf andere jonge mannen, allemaal in een kakikleurig uniform met zonnebril en wapenstok bewaken de gevangenen. Gedurende twee weken zal het gedrag van deze 24 mannen in het kader van de wetenschap in de gaten worden gehouden. Althans, dat was de bedoeling. Op dag zes werd deze wereldberoemde studie noodgedwongen afgebroken. Al vrij snel zijn er kritische geluiden te horen. De studie zou niet ethisch zijn, de resultaten frauduleus en niet repliceerbaar. In deze aflevering bespreken we de opzet van, de fascinatie met en de (niet malse) kritiek op het Stanford Prison Experiment. Presentatie: Rolf Zwaan & Anita Eerland Muziek: Rolf Zwaan Bronnen Clark, H.H., Richard J. Gerrig, R.J. (1983). Understanding old wor

Zomerfilms 6: Ex Machina

Vorige zomer besteedden we in Drang naar Samenhang aandacht aan vijf films die te maken hebben met thema's van de podcast, namelijk Pi , Arrival , Rashomon , Her en Still Alice . Alhoewel zomerfilms voor deze zomer niet in de planning stonden, hebben we toch besloten er net voor de start van het reguliere seizoen eentje te doen en wel een hele goede: Ex Machina uit 2014. Het verhaal begint wanneer een jonge programmeur door zijn CEO wordt uitgenodigd in zijn wonderschoon gelegen maar creepy huis annex laboratorium. Hij moet de Turingtest afnemen bij een intelligente humanoïde robot genaamd Ava. Ik verklap weinig als ik zeg dat niets gaat zoals verwacht. Wij hadden de film destijds in de bioscoop gezien. Vaak heb ik dat een film teleurstelt als ik hem een tijd later terug zie. Maar niets daarvan bij Ex Machina! We hebben deze film gisteravond opnieuw gezien en ik vond hem nog beter in elkaar zitten dan de eerste keer dat ik hem zag. We moeten de podcastaflevering nog opnemen, ma

Winterfilms 1: Winter Sleep

De tijd is er rijp voor. Na zomerfilms hebben we nu ook winterfilms in Drang naar Samenhang. Als eerste bekijken en bespreken wij de Turkse film Winter Sleep . Wij hebben deze film destijds in de bioscoop gezien (in 't Hoogt in Utrecht, wat nu helaas geen theater meer is) en waren er danig van onder de indruk. Vandaar dat we van deze gelegenheid gebruik maken om hem nog een keer te zien. Winter Sleep is uit 2014 en werd geregisseerd door de bekende Turkse regisseur Nuri Bilge Ceylan. De film heeft een duidelijke winterse sfeer. Het verhaal speelt zich af in het prachtige Cappadocië en volgt Aydın, een voormalige acteur die nu een hotel beheert in de regio. Aydın is een complexe persoon met verschillende lagen. Hij is een welgestelde man met intellectuele trekjes, maar hij staat ook voor uitdagingen in zijn persoonlijke leven, waaronder zijn relatie met zijn vrouw Nihal en zijn zus Necla. De film onthult geleidelijk de diepte van Aydıns karakter terwijl hij worstelt met zijn eigen

Zomerfilms 5: Still Alice

Onze vijfde en laatste zomerfilm van 2023 is Still Alice , uit 2014. Deze film was ons aangeraden door Kevin van Schie, waarvoor dank. Still Alice is gebaseerd op een gelijknamige roman van Lisa Genova. Tijdens dit schrijven hebben Anita en ik de film nog niet gezien, maar we denken dat het een “safe bet” is dat de film in ieder geval zal overlappen met onze thema’s geheugen en indentiteit. De film vertelt het verhaal van Dr. Alice Howland (gespeeld door Julianne Moore, die voor haar spel een Oscar ontving), een gerenommeerde professor in de taalkunde die begint met het ervaren van geheugenverlies en verwarring. Even terzijde: interessant genoeg had onze tweede zomerfilm, Arrival , ook een taalkundeprofessor als hoofdpersoon. Wie had gedacht dat hoogleraren in de linguïstiek zulk filmisch appeal zouden hebben? Alice krijgt te horen dat zij aan een zeldzame vorm van de ziekte van Alzheimer leidt. Deze vorm treft met name relatief jonge mensen. Naarmate de toestand van Alice vers

Zomerfilms 4: Her

Met de vierde film in onze zomerreeks duiken we in het thema AI. De film Ex Machina , die we ook al een aantal keer in de podcast hebben genoemd, past hier goed bij. Toch hebben we gekozen voor een andere film die ons via sociale media werd aangeraden door Daniël Lakens. We gaan de film Her bekijken, een romantisch sciencefiction drama (kennelijk is dat een apart genre). De film is gesch reven en geregisseerd door Spike Jonze en is uit 2013. Her speelt zich af in een nabije toekomst in een ietwat futuristische versie van Los Angeles, en volgt het verhaal van Theodore Twombly, gespeeld door Joaquin Phoenix, een eenzame en introverte man die werkt als professionele schrijver van persoonlijke brieven voor anderen. Theodore worstelt met de nasleep van zijn scheiding en zijn onvermogen om contact te maken met mensen. Het centrale thema van de film draait om de relatie van Theodore met een geavanceerd besturingssysteem (OS) genaamd Samantha, ingesproken door Scarlett Johansson. Samanth

Zomerfilms 3: Rashomon

Alweer een behoorlijk aantal jaren geleden werd er in filmtheater 't Hoogt in Utrecht een reeks films van Akira Kurosawa vertoond. Ik heb er toen een aantal gezien. Ik vond ze allemaal geweldig. Het meest is mij de film Ran bijgebleven, een verhaal gebaseerd op Shakespeare’s King Lear. Vooral de kleuren van de verschillende legers in de groene heuvels waren spectaculair. Rashomon, de derde in onze reeks zomerfilms is in zwart-wit. Die film heb ik nog niet gezien, maar ik wil hem heel graag zien. Een podcastaflevering is uiteraard een uitgelezen gelegenheid hiervoor. Het verhaal van "Rashomon" draait om een misdaad en de meervoudige perspectieven die worden gepresenteerd door de betrokken personages. De film speelt zich af in het feodale Japan en begint met drie personages die schuilen voor de regen bij de Rashomon-poort, een vervallen structuur. De drie personages zijn een houthakker, een priester en een gewone man. Terwijl ze praten over een recente misdaad, vertellen z

Zomerfilms 2: Arrival

Zoals aangekondigd in podcastaflevering 77, bespreken wij gedurende de zomer elke twee weken een film waarin een thema uit de podcast aan de orde komt. De tweede van onze zomerfilms is Arrival, een sciencefictionfilm uit 2016. De film is geregisseerd door Denis Villeneuve en gebaseerd op het korte verhaal "Story of Your Life" van Ted Chiang. Arrival vertelt het verhaal van Dr. Louise Banks, een hoogleraar taalkunde die wordt ingeschakeld door het Amerikaanse leger om te communiceren met een buitenaardse soort die op aarde is aangekomen. Twaalf enorme buitenaardse ruimteschepen verschijnen op verschillende locaties over de hele wereld, wat leidt tot wijdverspreide paniek en onzekerheid. Naarmate de spanningen tussen naties toenemen, wordt het cruciaal om het doel van de buitenaardse wezens te begrijpen om een potentieel conflict te voorkomen. Louise sluit zich aan bij een team wetenschappers dat belast is met het ontcijferen van de buitenaardse taal en het vaststellen van een

Zomerfilms 1: Pi

Zoals aangekondigd in podcastaflevering 77, bespreken wij gedurende de zomer elke twee weken een film waarin een thema uit de podcast aan de orde komt. De eerste film is Pi. Pi is een psychologische thriller geregisseerd door Darren Aronofsky en uitgebracht in 1998. De film vertelt het verhaal van een briljante wiskundige genaamd Max Cohen, die geobsedeerd is door het vinden van patronen en numerieke betekenis in de wereld. Hij gelooft dat alles in de natuur begrepen kan worden aan de hand van getallen en dat er een universele wiskundige taal is die de geheimen van het bestaan kan ontsluiten. Max ontdekt een mysterieus en ogenschijnlijk willekeurig wiskundig patroon dat hij van grote betekenis acht. Zijn obsessie met dit patroon leidt hem naar een gevaarlijke wereld van paranoia en samenzwering, aangezien verschillende groepen, waaronder een religieuze sekte en een Wall Street-bedrijf, geïnteresseerd raken in zijn ontdekking. Naarmate Max dieper graaft in zijn zoektocht naar betekenis,

Complotdenken en complotdenkers

Update 6 March, 2024 In mijn vorige post maakte ik een lijst van 11 thema’s van de podcast. Een van die thema’s is complotdenken. Er zijn zes afleveringen die het meest relevant zijn voor dit thema, waarvan er vier specifiek over complotdenken gaan. Dat zijn afleveringen 9, 18, 55, 76, 83, 84, 93. Aflevering 9 heet “complotverhalen.” We leggen daar uit waarom we spreken van verhalen en niet van theorieën. In het beneden geciteerde artikel werk ik dit idee wat verder uit. Iedeen kent het complotverhaal dat de maanlanding fake geweest zou zijn, maar in deze aflevering besteden we aandacht aan twee relatief onbekende complotverhalen. Het eerste is dat Finland niet bestaat en het tweede gaat over het Tartaarse Rijk dat bestaan zou hebben, maar waarvan het bestaan verzwegen wordt door historici. In aflevering 18 contrasteren we complotdenken met kritisch denken. Complotdenkers zeggen vaak “ik doe mijn eigen onderzoek.” Wat bedoelen ze hiermee en waarom is het onzin? We hebben het er ook o